موقعیت‌هایی وجود دارد که می‌خواهیم در ارائه خدمات و تولید محصولات تغییراتی ایجاد نماییم و یا راهکاری برای بهبود آن پیدا کنیم. از آن جهت که خلق ایده و حل مسائل در دنیای امروزی نیاز به تمرکز بالا دارد و مشکل بسیاری از افراد نداشتن تمرکز کافی و خلاقیت برای حل مشکلات است، در این مقاله تصمیم گرفتیم تا در رابطه با تکنیک اسکمپر صحبت کنیم و بررسی نماییم که تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست و استفاده از این تکنیک چگونه است؟
در صورتی که شما هم به دنبال راهی برای بهبود محصولات و خدمات فعلی هستید، تا آخر مطالب همراه ما باشید.
مقاله پیشنهادی: سرمایه گذار فرشته کیست؟
تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست؟
در این بخش قصد داریم تا به این سوال پاسخ دهیم که تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست و از چه فاکتورهایی تشکیل شده است. روش و یا تکنیک اسکمپر ” SCAMPER ” به شما کمک می‌کند تا با استفاده از خلاقیت، ایده‌های جدید برای محصولات و خدمات خود خلق نمایید. در صورتی که به درستی از این روش استفاده نمایید، شاهد تحولاتی چشمگیر در کسب و کار و زندگی خود خواهید بود.
روش خلاقیت اسکمپر مجموعه‌ای از برانگیزهای فکری است که به افراد کمک می‌کند تا چشم اندازها و نگرش‌های مختلف در محصول داشته باشند. 7 تکنیک کاربردی این روش به شرح زیر است :
- جایگزینی (Substitute)؛
- ترکیب (Combine)؛
- انطباق (Adapt)؛
- اصلاح یا کوچک و بزرگ کردن (Modify)؛
- استفاده‌های دیگر (Put to another use)؛
- حذف (Eliminate)؛
مقاله پیشنهادی: سرمایه گذاری خطرپذیر
نحوه به‌کارگیری تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست؟
استفاده از این روش محبوب مانند آب خوردن است. در گام اول باید خدمات و محصول را انتخاب نمایید؛ محصولی که قصد بهتر کردن و خدمتی که قصد بهبود آن را دارید. در گام بعد باید از هفت تکنیک خلاقیت اسکمپر که در بالا آورده شده است، استفاده نمایید و در هریک از بخش‌ها سوالاتی را طرح کنید و تا می‌توانید سوالات مرتبط از آن‌ها استخراج نمایید. برای آشنایی بیشتر با این تکنیک باید جواب سوالات را نیز بنویسید.
در این بخش، هریک از بخش‌های روش اسکمپر و در حقیقت جدول روش خلاقیت اسکمپر را بررسی خواهیم کرد و چند نمونه سوال مرتبط با آن را ذکر خواهیم کرد.
1. جایگزین کردن
در بخش جانشین کردن بیشتر بر روی قسمت‌هایی از محصول و یا خدمات تمرکز می‌شود که می‌تواند با دیگر بخش‌های موجود جایگزین شود. این جایگزینی با این هدف صورت می‌گیرد که محصول یا خدمات جایگزین، مناسب‌تر و قابل دسترس‌تر باشند.
نمونه سوالاتی که در این بخش پرسیده می‌شود به شرح زیر است :
- چه قسمتی از روند را می‌توان با گزینه‌های بهتر و مناسب‌تر جایگزین کرد؟
- آیا می‌توان زمان یا مکان پروژه را جایگزین نمود؟
- چه اتفاقی رخ می‌دهد که بخشی از پروژه را با بخشی دیگر جایگزین می‌کنیم؟
- چه کسی یا چه چیزی بدون تأثیر روند ممکن جایگزین شود؟
- آیا می‌توانیم از جایگزین دیگری به عنوان X استفاده کنیم؟
در حقیقت، هدف از روش جایگزینی تکنیک خلاقیت اسکمپر و طرح سوالات فوق این است که راهکارهایی مناسب برای تصمیم‌گیرندگان، جهت ارزیابی مسائل مختلف فراهم شود.
2. ترکیب کردن
یکی دیگر از بخش‌های روش اسکمپر، ترکیب کردن است که شرایط را برای ادغام دو ایده فراهم می‌سازد. گاهی اوقات، ترکیب دو ایده نوآورانه باعث خلق یک محصول یا فناوری جدید می‌شود که باعث قدرت بیشتر محصول یا خدمت در بازار خواهد شد.
برای مثال، تکنیک اسکمپر در عکاسی منجر به ادغام تلفن با دوربین و تولید یک محصول انقلابی در صنعت ارتباطات گردید.
نمونه سوالات مرتبط با این بخش به شرح زیر است :
- ادغام دو مرحله از روند امکان پذیر است؟
- می‌توان دو فرآیند مورد نظر را به صورت همزمان انجام داد؟
- آیا کسب و کار می‌تواند منابع را با شریک دیگر در بازار ترکیب کند؟
- آیا قادر به ترکیب دو یا چند مولفه خواهیم بود ؟
- آیا می‌توان فناوری‌های X و Y را با یکدیگر ترکیب کرد؟
3. انطباق
تطبیق و یا سازگاری در روش SCAMPER به این مفهوم اشاره می‌کند که ایده، خدمت، محصول یا فرآیند بعد از اعمال تغییرات، قابل استفاده‌تر خواهد بود؛ در حقیقت، زمانی را تصور کنید که دامنه استفاده محصول بدون آنکه ماهیت آن تغییر کند، گسترده می‌شود. برای مثال می‌توان به ساعت‌های ضد آب که برای سازگاری با شرایط مرطوب تولید می‌شوند اشاره کرد.
این تکنیک بر روی فرآیندها و سامانه‌ها نیز حاکم است. برای مثال، در گذشته متخصصان و برنامه نویسان با کامپیوتر و سیستم عاملDOS کار می‌کردند. به مرور این سیستم عامل به ویندوز تبدیل شد و این تبدیل حاکی از خلاقیت از نوع تطبیق بود و باعث شد تا کاربران به سادگی بتوانند از مزایای این تغییر بهره‌مند شوند.
نمونه سوالات روش انطباق شامل موارد زیر می‌شود:
- جهت دستیابی به نتایج مطلوب باید چه تغییراتی ایجاد کرد؟
- چه تغییرات خاصی در فعالیت می‌توان انجام داد؟
- چگونه می‌توان روند حاضر را بهبود بخشید ؟
- چگونه می‌توانیم انعطاف‌پذیری فرآیند را افزایش داد؟
4. اصلاح کردن بزرگنمایی و کوچک کردن
در این قسمت می‌خواهیم بخش چهارم تکنیک خلاقیت اسکمپر یا اصلاح کردن را که به معنای بزرگنمایی و کوچک کردن است را با یکدیگر بررسی نماییم.
در فرآیند اصلاح که معادل انگلیسی آن ” Modify ” است، عمده تمرکز بر روی بهینه‌سازی المان‌های جزئی و یا کلیت یک مساله، ایده و فرآیند است.
در بزرگنمایی این روش ” Magnify ” تلاش بر این است که مسائل، ایده‌ها، المانها و فرآیندها بزرگتر شوند. برای مثال، پخت پیتزای 4 نفره به جای پیتزا 1 نفره و یا تولید شوینده 4 لیتری به جای شوینده 1 لیتری و در کوچک کردن ” Minify “رویکری متفاوت با بزرگنمایی در نظر گرفته می‌شود.
نمونه سوالاتی که در این بخش می‌توان مطرح کرد به شرح زیر است :
- چگونه اصلاح فرآیند باعث بهبود نتایج می‌شود؟
- آیا می‌توانیم فرآیند را به گونه‌ای تغییر دهیم تا کارآمدتر باشد؟
- اگر محصول دو برابر اندازه فعلی باشد، چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
شرکت هاینز بهترین مثال برای این بخش از تکنیک خلاقیت اسکمپر است. این شرکت آمریکایی برای بهبود فروش خود از این تکنیک استفاده کرد و با اجرای یک کمپین هوشمند و بازاریابی متمرکز، یک بسته بندی جدید و کوچکتر برای مشتریان ارائه کرد و از این طریق فروش خود را چند برابر نمود.
5. استفاده‌های دیگر
این تکنیک از روش اسکمپر که معادل انگلیسی آن ” Put to another use” است، کاربرد و اهداف فرآیند را مورد بررسی قرار می‌دهد. برای مثال، زمانی که ایده اسنپ برای موتور سواران اجرا گردید، برای اجرای آن ایده از روش سازگاری استفاده شد. اما در صورتی که این ایده برای سیستم اجاره کتاب اعمال شود، عملیات Put to another use صورت گرفته است.
نمونه سوالات این تکنیک به شرح زیر است :
- استفاده از این محصول چه مزایایی برای محصول خواهد داشت ؟
- در چه بخش‌های از کسب و کار می‌توان از این محصول استفاده نمود ؟
- آیا می‌توان زباله‌ها را با هدف استفاده مجدد بازیافت کرد؟
6. حذف کردن
در این عملیات از روش SCAMPER ، ایده‌پردازی‌ها براین اساس است که یک یا چند المان سیستم، فرآیند و محصول بدون جایگزینی حذف خواهد شد. برای مثال، پارادایم تولید ناب تویوتا براین اساس است که تمام مواردی که ارزش افزوده ندارد، حذف شود.
امروزه یکی از رایج‌ترین اقدامات برای بهینه‌سازی فرآیند، عملیات حذف است. برای مثال، در طرح مهندسی تلاش بر این است که تمام المان‌های اضافه حذف گردد.
نمونه سوالات بخش حذف کردن به شرح زیر است :
- در صورت حذف این قسمت از فرآیند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- آیا فرآیند به این قسمت خاص احتیاج دارد؟
- چگونه می‌توانیم با حذف یک بخش از پروژه به همان خروجی مورد نظر برسیم؟
7. معکوس کردن
از ابتدای این مقاله تا به اینجا احتمالا این سوال برایتان پیش آمده که سرانجام تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست؟ اکنون وقت آن است که به این سوال پاسخ دهیم. سرانجام تکنیک SCAMPER، معکوس‌کردن است که به هدف کشف پتانسیل نوآورانه در هنگام تغییر روند در خط تولید ختم می‌شود.
نمونه سؤالات این بخش شامل موارد زیر است:
- در صورت معکوس شدن روند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
- آیا می‌توان عناصر و المان‌های موجود را تغییر داد؟
یک مثال از تکنیک اسکمپر
در مطالب فوق، به پرسش تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست پاسخ دادیم و بخش‌های مختلف آن را بررسی کردیم. اکنون برای درک بهتر این تکنیک قصد داریم تا یک مثال تعریف نماییم. برای شروع، شرکت مک دونالد را در نظر بگیرید. مک دونالد یک نام تجاری خارق‌العاده است که این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده است. شاید باورش برایتان سخت باشد اما تغییر و تحول در سبک رستوران‌های قدیمی باعث ایجاد انقلاب در این صنعت و معروفیت مک دونالد شد.
این تکنیک را در فعالیت ری کروک (Ray Kroc)، بنیان‌گذار مک‌دونالد، می‌توان مشاهده و در موارد زیر خلاصه کرد :
- استفاده دیگر : فروش رستوران‌ها و انجام معاملات ملکی به جای تکیه بر فروش همبرگر
- حذف : این اجازه به مشتریان داده می‌شود که خودشان از سرویس‌های موجود استفاده کنند و دیگر نیازی برای بهره گرفتن و دریافت پول اضافی برای پیش خدمت نخواهد بود.
- معکوس سازی: مشتریان قبل از سرو غذا باید هزینه آن را پرداخت کنند.
بهترین راهکار برای استفاده از تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست؟
قبل از هرچیزی در نظر بگیرید که کسب سود و بازدهی، آسان و بدون بها نخواهد بود. تمامی استارتاپ‌ها و کسب و کارها عیب و نقص‌های دارند که به مرور زمان رفع شده است؛ لذا شما باید با استفاده از تکنیک فوق و پاسخ دهی به نمونه سوالات ذکر شده و سوالات مشابه، یک پاسخ منطقی برای کسب نتایج بهتر در بلند مدت پیدا نمایید. در صورتی که از جدول روش خلاقیت اسکمپر برای کوتاه مدت استفاده کردید و به جواب دلخواه خود نرسیده‌اید، مایوس نشوید. به جای ناامیدی، به دنبال راهکار جدید و خلق ایده نوآورانه باشید. سپس بررسی نمایید که کدام بخش از تکنیک‌های هفت‌گانه اسکمپر را به درستی اجرا نکرده‌اید.
سخن پایانی
در مطالب عنوان شده در بالا متوجه شدیم که تکنیک خلاقیت اسکمپر چیست و چگونه می‌توان از روش‌های مختلف آن برای خلق ایده‌های جدید استفاده نمود. این تکنیک در زندگی روزمره بسیار به چشم می‌خورد اما متاسفانه ما نسبت به آن بی‌توجه هستیم.
در آخر امیدواریم که مطالب فوق مورد توجه شما قرار گرفته باشد و بعد از مطالعه نکات ذکر شده در بالا و با استفاده از تکنیک ارزشمند SCAMPER قادر به خلق ایده‌های پول‌ساز باشید.
